Chiều ngày 09/06/2024 vừa qua phiên đấu “Modern & Contemporary Art” (Nghệ thuật hiện đại và đương đại) của nhà đấu giá Sotheby’s đã diễn ra tại Conrad Singapore Orchard, Singapore. Phiên đấu có sự góp mặt của các tác phẩm sáng tác những tên tuổi nổi bật trên thế giới như Yayoi Kusama, Kaws, Jeff Koons, Chu Teh Chun, Zao Wou Ki,... Trong đó 5 tác phẩm của Lê Phổ và 1 bức bình phong sơn mài của họa sĩ Trần Hà cũng đã được sưu tập thành công và dự kiến hồi hương trong thời gian tới.
Lê Phổ (1907 - 2001) trong hơn một thập kỷ nay đã không còn là tên tuổi xa lạ với giới mộ điệu trên thị trường quốc tế. Ông tốt nghiệp khóa I trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (L’ecole des Beaux-arts d’Indochine) và sau này cùng với ba họa sĩ khác gồm Mai Trung Thứ (1906 - 1980), Vũ Cao Đàm (1908 - 2000), Lê Thị Lựu (1911 - 1988) tạo ra một bộ tứ kiệt Đông Dương huy hoàng tại Pháp. Các sáng tác của ông mang nét hài hòa giữa các cặp thành tố cổ điển - hiện đại, Đông - Tây và chắt lọc tinh túy của các họa phái nổi bật ở phương Tây như hội họa Ấn tượng, Hậu Ấn tượng, kết hợp với phong cách vẽ lụa thời Đường, Tống, ở Trung Hoa.
Xuất hiện trong phiên đấu, các sáng tác của danh họa Lê Phổ khắc họa những chủ đề kinh điển trong suốt sự nghiệp hội họa của ông. Hình ảnh thiếu nữ trong vườn hoặc đang vãn cảnh chợ hoa mang phong thái thanh nhã và được vẽ bằng một bảng màu rực rỡ. Tinh thần và ý tứ trong tranh kết hợp nhuần nhị với bút pháp lãng mạn, mang lại một tổng thể giàu cảm xúc.
Hình 1: Lê Phổ (1907 – 2001). Những bông hoa. Sơn dầu trên toan. 73.5 x 60.4 cm. Đề chữ Hán và “lepho” dưới góc phải.
Hình 2: Lê Phổ (1907 – 2001). Chợ hoa. Sơn dầu trên toan. 73.5 x 92 cm. Đề chữ Hán và “lepho” dưới góc phải.
Các sáng tác về chủ đề thiếu nữ hoặc con người giữa phong cảnh vườn hoa của ông thường được săn đón bởi nhiều bộ sưu tập quan trọng. Trong đó một tác phẩm mang tính tham chiếu điển hình với tông màu rực rỡ - tác phẩm bình phong sơn dầu trên lụa, bồi trên ván gỗ “Figures in a garden” (Dáng hình trong vườn) đã được đấu giá thành công với mức giá kỷ lục năm 2022 tại Sotheby’s với mức giá 2.29 triệu USD.
Hình 3: Tham chiếu. Tác phẩm “Dáng hình trong vườn” của Lê Phổ được đấu giá tại Sotheby’s năm 2022 với mức giá 2.29 triệu USD
Nhắc về danh họa Lê Phổ, các bức vẽ tĩnh vật hoa cũng là một chủ đề quan trọng làm nên tên tuổi ông. Ông có một bộ sưu tập đồ sộ những tác phẩm vẽ sắp đặt hoa nhưng mỗi tác phẩm lại mang một phong vị và cách xử lý khác nhau. Cùng một chủ đề, một số bức vẽ lụa lại thiên về minh triết Á Đông với tông màu trầm, lựa chọn sắp đặt đồ vật cũng mang lại tinh thần tĩnh tại trong khi có các sáng tác trên sơn dầu lại theo lối Tây hơn và mang hơi hướng cổ điển châu Âu thế kỷ 19.
Hình 4L Lê Phổ (1907 – 2001). Mẫu đơn và hoa xanh. Sơn dầu trên lụa. 47.5 x 52.6 cm. Đề chữ Hán và “lepho” dưới trái.
Khoảng thời gian sống ở Pháp có lẽ đã tôi rèn cho người họa sĩ một lối vẽ vừa mới, vừa truyền thống để truyền tải tình của mình vào các tác phẩm. Dù chỉ là tĩnh vật hoa nhưng sâu trong nội tại, tranh của Lê Phổ luôn biết cách tìm tới trái tim người xem và nhà sưu tập.
Hình 5: Lê Phổ (1907 – 2001). Hoa loa kèn, thược dược và cúc. Sơn dầu trên toan. 130.4 x 89.8 cm. Đề chữ Hán và “lepho” dưới phải.
Hình 6: Lê Phổ (1907 – 2001). Tĩnh vật hoa cắm bình. 1953. Sơn dầu trên lụa. 55 x 33 cm. Đề chữ Hán và ký “lepho” dưới phải.
Ngoài ra, trong phiên đấu vừa qua tại Sotheby’s Singapore, bức bình phong sơn mài hai mặt của họa sĩ Trần Hà cũng là một điểm nhấn đặc biệt. Trần Hà (1911 - 1974), tức Trần Văn Hà, là họa sĩ đã lập ra hãng sơn mài cùng tên. Các tác phẩm mang nguồn gốc từ xưởng sơn mài Trần Hà phần nào cũng là chứng nhân của của hội họa miền Nam Việt Nam thế kỷ 20.
Hình 7,8: Trần Văn Hà (1911 – 1974). Bình phong hai mặt, một mặt mô tả phong cảnh thiếu nữ trong vườn, một mặt mô tả đoàn rước quý tộc. 170.7 x 50.4 cm. Sơn mài, lụa trên ván gỗ. Ký “Tran ha” và triện dưới phải.
Tác phẩm vẽ đa chất liệu gồm sơn mài và lụa bồi trên ván gỗ tạo thành bình phong hai mặt của Trần Hà xuất hiện trong phiên đấu tại Sotheby’s Singapore ngày 09/06/2024 là một tác phẩm hiếm thấy về cách xử lý bề mặt. Ngoài ra chủ đề tác phẩm cũng mang điển hình của một giai kỳ trong văn hóa nước nhà với hoạt cảnh giới quý tộc lều chõng khua chiêng diễu kỳ đi trên đường phố, xung quanh hai bên đường là hình ảnh người dân nghiêm cẩn đứng xem. Mặt còn lại của tác phẩm mang dáng vẻ của một ngày thảnh thơi, thiếu nữ hoan ca, đọc sách, gảy đàn và ngồi trò chuyện.
Trong một phiên đấu, sáu tác phẩm của hội họa Việt Nam dù chưa có sự đa dạng tên tuổi họa sĩ, song đều tập trung giới thiệu những chủ đề điển hình trong chặng đường sáng tác của họ. Thành công của sự kiện này cũng phần nào cho thấy sức ảnh hưởng của sưu tập nghệ thuật tại thị trường Đông Nam Á trong nửa đầu năm 2024.
nguồn TCMT