LÊ PHỔ - THIẾU NỮ ĐỘI NÓN LÁ

Lê Phổ (1907 - 2001)
Jeune femme coiffée d’un chapeau traditionnel (Thiếu nữ đội nón lá)
Mực và bột màu trên lụa, bồi trên bìa cứng
Ký “lepho” và đề chữ Hán trên trái
62 x 42.5 cm.

Hội họa của Lê Phổ thừa hưởng văn hóa đa dạng, kết hợp hài hòa giữa hai hệ tư tưởng Đông - Tây. Bởi lẽ khi theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, sinh viên được học chương trình học mỹ thuật Âu châu nhưng khi sáng tác lại được hướng về nghệ thuật dân tộc. Dưới bảo trợ của chính quyền thuộc địa, tác phẩm của ông được đưa đi trưng bày ở Đấu xảo Paris năm 1931, mở ra cơ hội để ông được nhận học bổng vào trường mỹ thuật tại Pháp và từ Pháp viễn du khắp trời Âu tìm hiểu nghệ thuật. Năm 1937 ông quyết định định cư tại Pháp. Theo đó có nhiều cách khu biệt nghệ thuật của Lê Phổ, song có thể phân tách thành các giai đoạn: những năm tháng theo học Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, làm việc tại Hà Nội và khoảng thời gian đầu sau khi định cư tại Paris; thời gian hợp tác độc quyền với galerie Romanet; thời gian hợp tác độc quyền với gallery Wally Findlay.

Chủ đề sáng tác của Lê Phổ trải rộng nhiều mặt của đời sống, trong đó có thể kể đến hình ảnh tình mẫu tử, thiếu nữ, trẻ em, và tĩnh vật hoa,... Ông sáng tác đa phần với hai chất liệu là lụa và sơn dầu. Trong đó, tác phẩm “Jeune femme coiffée d’un chapeau traditionnel” (tạm dịch: thiếu nữ đội nón lá) là một bức vẽ lụa điển hình của Lê Phổ về chủ đề thiếu nữ. Ông khắc họa hình ảnh cô gái trẻ trong trang phục áo dài truyền thống trong buổi trà đàm. Phía dưới bức tranh là khay trà quả với năm ly trà và một đĩa hồng - thức quà mùa thu. Tách giữa không gian riêng tư của nhân vật chính với không gian trùng điệp núi non miền Bắc ở hậu cảnh là phần rèm trong được đặt hai bên. Cùng với hình ảnh lan can gỗ phía sau có thể đoán được người thiếu nữ này đang ngồi trên lầu vọng cảnh.

Rất có thể tác phẩm “Thiếu nữ đội nón lá” được ông sáng tác trong khoảng thời gian đầu khi mới qua định cư tại Pháp, trong giai đoạn 1938 - 1940. Bức tranh mang tổng hòa thanh lịch từ ngôn ngữ tạo hình nhân vật đến bầu không khí xung quanh. Người thiếu nữ mặc tưởng, hướng ánh nhìn xa xăm được khắc họa giàu tính nội tâm, đan xen với nét tả kỹ các chi tiết của khay tĩnh vật phía dưới là hai trong những hình ảnh phản ánh kỹ thuật hàn lâm đã được tôi luyện qua thời gian dài của Lê Phổ. Đặc biệt tác phẩm mang tư duy màu cực kỳ khúc chiết và vừa vặn, tạo thành sức hút kỳ lạ cho người thưởng thức.  

Lê Quang