TÔ NGỌC VÂN – “HAI THIẾU NỮ”, 1932

Đây là một trong số ít những tác phẩm lụa giai đoạn đầu của Tô Ngọc Vân, sáng tác năm 1932 – thời điểm ông mới rời Trường Mỹ thuật Đông Dương không lâu, còn đang tìm cho mình một giọng điệu riêng trên nền chất liệu truyền thống. Bức tranh được ký “To Ngoc Van 1932” ở góc dưới và có đề chữ Hán ở góc trên, thể hiện sự chặt chẽ và trang trọng trong cách thức sáng tác của ông thời kỳ này.

Bố cục tác phẩm mang nặng tính tự sự: một thiếu nữ ngồi tựa mình trên ghế, bàn tay buông hờ, gương mặt ngả xuống với ánh mắt đượm buồn, bên cạnh là một thiếu nữ khác đứng phía sau, gương mặt trầm lắng như đang chia sẻ một nỗi niềm khó nói. Tô Ngọc Vân đã tận dụng ưu thế mềm mại của lụa, để những gam màu nâu trầm, hồng phớt và ánh xanh dịu nhẹ hòa quyện, tạo nên một bầu không khí vừa tĩnh lặng vừa ám ảnh. Ở đây, ta nhận ra sự tinh tế trong cách xử lý lớp màu loang trên lụa – kỹ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn và khả năng kiểm soát bút pháp bậc thầy.

Tranh lụa của Tô Ngọc Vân giai đoạn này thường gợi lên vẻ đẹp mong manh, gắn liền với những tâm tư sâu kín của người phụ nữ. Không phải là sự phô diễn màu sắc rực rỡ, mà là sự thẩm thấu của cảm xúc, đi từ những chuyển sắc tinh tế đến bố cục giàu chất thơ. Hai thiếu nữ vì thế không chỉ là một tác phẩm mỹ thuật, mà còn là một lời thì thầm về số phận, về nỗi thất vọng và những trăn trở hiện sinh của một thế hệ phụ nữ Việt Nam trong buổi giao thời.

Thành công tại phiên đấu giá quốc tế đã cho thấy giá trị của tác phẩm vượt qua mọi biên giới. Quan trọng hơn, nó giúp người yêu nghệ thuật hôm nay có dịp nhìn lại sự nghiệp Tô Ngọc Vân – một nghệ sĩ đã cống hiến trọn đời cho mỹ thuật Việt Nam, từ những năm tháng tìm tòi trên lụa cho đến lúc ngã xuống trên chiến trường Điện Biên Phủ năm 1954.

Để viết về Tô Ngọc Vân, luôn cần sự khiêm nhường, bởi chỉ trong những tác phẩm như Hai thiếu nữ, ta mới thấy hết sức mạnh của hội họa lụa Việt Nam: vừa tinh tế, vừa nhân văn, và thấm đẫm những rung động chân thành.

Maison Indochine Hanoi