Nếu nước Mỹ nổi tiếng với đại lộ Danh vọng Hollywood, nơi những ngôi sao nổi tiếng nhất trong làng điện ảnh, sân khấu thế giới được vinh danh gắn sao và tên trên đại lộ. Thì người Pháp luôn tự hào đã từng tặng cho nước Mỹ pho tượng Nữ thần Tự do nổi tiếng đặt tại Cảng New York, không chỉ có vậy, người Pháp còn rất tự hào về các công trình văn hóa – lịch sử như: Tháp Eiffel, Nhà thờ Đức Bà Paris, Bảo tàng Louvre, Cung điện Versailles…và không thể không kể tới đại lộ Champs-Elysées, được mệnh danh là đại lộ đẹp nhất thế giới. Và nó cũng có thể coi như một biểu tượng của Paris hoa lệ. Đại lộ Champs-Elysées nơi hội tụ những tinh hoa kiệt xuất nhất của người Pháp, bao gồm các công trình kiến trúc, lịch sử, văn hóa, sự kiện trọng đại, các cửa hàng, cửa hiệu thời trang, ẩm thực sang trọng của Thủ đô Paris hoa lệ. Khiến những ai đã đến Paris, không thể không trải nghiệm, tìm hiểu về đại lộ nổi tiếng này và chúng tôi là như thế.
Sự hình thành và phát triển
Nằm trên trục Axe historique – Trục đường lịch sử nước Pháp, thuộc quận 8 thành phố Paris chạy dọc khoảng 2km và rộng 70m, bắt đầu từ quảng trường Concorde đến Khải hoàn môn- công trình vĩ đại vinh danh chiến thắng của Hoàng đế Napoleon Bonaparte vào năm 1806. Sừng sững như một dải lụa vắt ngang thành phố- đại lộ Champs-Elysées được biết đến là một trong những ưu tiên chính trong quy hoạch của thành phố Paris. Ở thế kỷ 16 khu vực này còn là một cánh đồng sình lầy rộng lớn, hoang vu ngoại ô trung tâm Paris. Đến năm 1616, để việc di chuyển của Hoàng gia Pháp từ cung điện Tuileries đến phía Đông Paris được thuận tiện. Hoàng hậu Marie de Medicis đã cho xây dựng tuyến đường này.
Cái tên đại lộ Champs-Elysées được xuất hiện lần đầu vào năm 1694, nhưng phải đến năm 1709 thì mới thành tên gọi chính thức. Champs-Elysées, theo thần thoại Hy Lạp, có nghĩa là thiên đường, là nơi yên nghỉ của những anh hùng, những người có đức hạnh ở bên kia thế giới, từ Champs, trong tiếng Pháp có nghĩa là cánh đồng, gợi nhớ tới nguồn gốc nơi này xa xưa từng là cánh đồng lúa mì.
Ra đời trong giai đoạn nước Pháp và cả thế giới bước vào thời kỳ chiến tranh. Các cuộc xung đột vũ trang diễn ra liên tục. Sự khủng hoảng kinh tế, tài chính,… biến động phức tạp. Có thể nói đại lộ Champs-Elysées là một nhân chứng lịch sử quan trọng chứng kiến biết bao thăng trầm, bi tráng của Paris và của cả nước Pháp. Vào thời kỳ Cách mạng Tư sản Pháp (1789-1799), đại lộ Champs-Elysées, cụ thể là quảng trường Concorde, ghi dấu ấn là nơi đặt máy chém hành quyết Vua Louis XVI, Hoàng hậu Marie-Antoinette (1793), nhà lãnh đạo Cách mạng Tư sản Maximilien de Robespierre (1794), cùng nhiều nhân vật nổi tiếng khác ở thời đó…
Cho đến những năm đầu thế kỷ XIX, đại lộ Champs-Elysées vẫn còn dáng vẻ sơ khai, chỉ như một tuyến đường rợp bóng cây xanh, yên ả nơi thanh vắng như bao tuyến đường khác. Năm 1806, Hoàng đế Napoléon Đệ Nhất cho xây dựng Khải hoàn môn trên quảng trường Ngôi Sao (Place de l’Etoile), nay là quảng trường Charles de Gaulle, để vinh danh chiến công của quân đội Pháp. Khải hoàn môn uy nghi này được Vua Louis Philippe khánh thành 20 năm sau đó, năm 1836. Khải hoàn môn được xếp hạng di tích lịch sử của Pháp năm 1896. Chính kiệt tác lịch sử này đã tôn thêm vẻ đẹp và đưa Champs-Elysées thành tuyến đường đắt gía nhất hành tinh.
Vào những năm 1820-1830, đại lộ Champs-Elysées trở thành một địa điểm dạo chơi thanh lịch, quý phái bậc nhất kinh đô Paris. Các quán cà phê, nhà hàng, khu thể thao văn hóa… bắt đầu mọc lên dọc hai bên đại lộ. Từ năm 1835, Vua Louis Philippe cho chỉnh trang, làm đẹp hơn lên. Dáng dấp hiện đại của đại lộ Champs-Elysées còn có công lớn của kiến trúc sư Hittorff những năm 1836-1840, rồi sau đó là quy hoạch của bá tước Haussmann vào năm 1858.Đến nửa cuối thế kỷ XIX, cùng với sự phát triển kinh tế, có nhiều khách sạn, nhà hàng sang trọng, ngân hàng, cửa hiệu cao cấp, các quán bar, rạp hát… mọc lên dọc hai bên đại lộ. Champs-Elysées đã trở thành một trung tâm thời thượng của giới quý tộc Paris.Trước đây chúng tôi cũng đã từng mường tượng ra đại lộ này, cũng như những phố phường của thủ đô Pari, khi tiếp cận văn học Pháp, đặc biết đọc những tác phẩm như: “ Miếng da lừa’’ của Honoré de Balzac, “Nhà thờ Đức Bà Paris” của Vichto Huygo, hay “Trà hoa nữ” của Alexandre Dumas con, với miêu tả những địa danh, lối sống sa hoa của giới quí tộc Pháp.
Biểu tượng danh vọng của nước Pháp
Ngày 22/5/1885 đại lộ Champs-Elysées chứng kiến sự ra đi vĩnh viễn của đại văn hào Victor Hugo, cùng với dòng người đông kín khắp đại lộ đến tiễn biệt tác giả của những thiên tiểu thuyết kinh điển nổi tiếng: “ Nhà thờ Đức Bà Paris”, “ Những người khốn khổ”, “ Chín ba mươi”… một nhà văn vĩ đại bậc nhất trong lịch sử văn học của nước Pháp và thế giới, một nhà hoạt động chính trị xã hội xuất sắc, cùng với tác phẩm của mình, đã có tác động mạnh mẽ đến những nhân vật lịch sử và huynh hướng thời đại. Ông là nhà văn đầu tiên của nước Pháp được an táng ở điện Patheon.
Năm 1915, quân đội Pháp lần đầu tiên diễu hành trên đại lộ nhân dịp Quốc Khánh 14/7 và chuyển tro cốt của Rouget de Lisle, nhạc sĩ sáng tác bài Quốc ca La Marseillaise, tới điện Invalides. Đó là một buổi lễ duyệt binh hoành tráng trong ngày Quốc Khánh, sau khi Chiến tranh Thế giới lần thứ Nhất kết thúc. Các vị Thống chế – những vị anh hùng dân tộc góp phần mang lại chiến thắng cho quân Đồng Minh trong Chiến tranh Thế giới thứ Nhất, dẫn đầu đoàn quân đại thắng diễu hành trên đại lộ. Đại lộ Champs-Elysées là nơi chứng kiến những thời khắc quan trọng nhất, đôi khi cả những sự kiện tồi tệ nhất trong lịch sử nước Pháp, người dân Pháp không thể quên sự kiện Đức Quốc Xã từng rập gót giầy, nghễu nghện trên đại lộ đẹp nhất này khi chiếm đóng Paris, tháng 07/1941. Đây là thời khắc đen tối nhất của nước Pháp ngay tại chính Thủ đô Paris. Nhưng cũng chính trên đại lộ này ngày 16/08/1944, tướng Charles de Gaulle dẫn đầu đoàn quân chiến thắng đã tuyên bố trước dân chúng giải phóng Paris khỏi Đức Quốc Xã. Hình ảnh ông và đoàn quân chiến thắng mà người Pháp đã giành lại chính là niềm tự hào dân tộc đã làm lu mờ đi vết đen quá khứ.
Hơn 300 năm tồn tại và phát triển, đại lộ Champs-Elysées đã được vinh danh là đại lộ đẹp nhất thế giới, một trong những biểu tượng của Paris. Với lượng thu hút du khách không ngừng tăng hàng năm. theo thống kê mỗi ngày có khoảng 120 ngàn người đến đây. Năm 2016, Hội đồng thành phố đã quyết định đại lộ Champs-Elysées sẽ dành cho người đi bộ vào Chủ nhật đầu tiên hàng tháng, kể từ chủ nhật ngày 08/05/2016, theo đó mọi phương tiện giao thông đều bị cấm trên đại lộ ngày Chủ nhật. Đại lộ dài gần 2 km cũng là nơi tổ chức nhiều sự kiện, lễ hội văn hóa, thể thao, xã hội, chính trị quan trọng của nước Pháp nói chung và Paris nói riêng.
Dành nhiều thời gan đi dọc hai bên đại lộ, quan sát xung quanh chúng tôi bắt gặp vô số các công trình kiến trúc, nghệ thuật độc đáo có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa Pháp như: Grand Palais và Petit Palais hai công trình tráng lệ mang đậm dấu ấn lịch sử, nơi thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa thể thao trọng đại, và là bảo tàng nghệ thuật lưu giữ những tác phẩm tuyệt mỹ từ thế kỉ 19 đến đầu thế kỉ 20; Place de la Concorde là quảng trường lớn nhất Paris- nơi chứng kiến những trang bi hùng nhất trong lịch sử nước Pháp; Flame of Liberty Memorial (Ngọn đuốc Tự do) biểu tượng tượng trưng cho tình bạn hữu giữa Pháp và Mỹ- công trình này là bản sao ngọn đuốc trên tay tượng Nữ thần Tự do mà chính nước Pháp đã làm tặng cho nước Mỹ: Pont Alexandre III – Cây cầu như một tác phẩm nghệ thuật với những pho tượng mạ vàng trang trí cầu kì, nối giữa hai bờ sông Seine thơ mộng. Nơi dòng sông vừa chứng kiến Lễ khai mạc hoành tráng, và hiện đang diễn ra các cuộc tranh tài những môn thể thao dưới nước của Thế vận hội- Olympic Paris 2024: Điện Elysées là điểm cuối của đại lộ- công trình sừng sững uy nghi như trái tim quyền lực của nước Pháp – Dinh thự của Tổng thống Pháp, nơi đưa ra các quyết định liên quan đến mọi bức ngoặt lịch sử của nước Pháp… cùng với đó còn có hệ thống các khách sạn, nhà hàng, hệ thống đèn chiếu sáng, các đài phun nước thu hút đông người đi bộ vào mỗi tối. Nơi đây còn có rất nhiều cửa hàng thời trang nổi tiếng thế giới như: Louis Vuitton, Hugo Boss, Cartier, Montblanc,..Các thương hiệu đồng hồ, kim hoàn ,mỹ phẩm… nằm trên đại lộ, thích hợp cho các tín đồ thời trang mua sắm. Ngoài ra còn có các hệ thống cửa hàng thức ăn nhanh như: McDonald’s, Quick luôn sẵn sàng phục vụ khách hàng 24/24h.
Được biết, cứ những dịp Quốc khánh Pháp 14/07 hàng năm, người dân nô nức đổ về đại lộ ngắm duyệt binh, chứng kiến sự có mặt của nhiều nguyên thủ thế giới, chào đón đoàn xe diễu hành của tổng thống Pháp và cùng ngước nhìn những chiếc máy bay tạo hình Quốc kì Pháp trên bầu trời. Dịp kỉ niệm ngày Chiến tranh Thế giới lần thứ Hai kết thúc, 8/5 hàng năm, tổng thống Pháp cùng nội các chính phủ thường đến Đài tưởng niệm chiến tranh, đặt vòng hoa tưởng niệm những người lính Pháp hi sinh trong chiến tranh.
Còn nhớ các năm 1998, 2018 hai lần đội tuyển bóng đá Pháp giành chức vô địch World thế giới. Đại lộ Champs-Elysées chứng kiến sự hân hoan, tiếng hò reo trong cờ hoa và rượu sâm banh của cả biển người ăn mừng chiến thắng của « những chú gà trống Gaulois ». Từ nhiều năm nay, Champs-Elysées còn biết đến là chặng đua cuối của « Tour de France » – cuộc đua xe đạp vòng quanh nước Pháp nổi tiếng thế giới và là chặng đầu của giải chạy Marathon de Paris, thu hút hàng chục ngàn vận động viên đến từ hàng trăm quốc gia trên thế giới.
Từ năm 1980, theo thông lệ, mỗi mùa Noel, thị trưởng thành phố Paris lại cùng một nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, giải trí của Pháp sẽ bấm nút thắp đèn Giáng Sinh trên đại lộ Champs-Elysées. Với hàng ngàn dây đèn, chùm đèn muôn mầu, nhấp nháy trên hai hàng cây chạy dọc đại lộ. Bắt đầu từ cuối tháng 11 tới đầu tháng 01 năm sau, làm cho Champs-Elysées vốn đã lộng lẫy lại càng trở nên lung linh quyến rũ.
Từ năm 2007, mùa lễ hội cuối năm còn được tổ chức trên đại lộ Champs-Elysées, với khu chợ Giáng sinh có hàng trăm gian hàng, đồ lưu niệm, quà tặng và đặc sản khắp các vùng miền của nước Pháp. Trong cái giá lạnh mùa đông cùng người tình, dạo bộ trên đại lộ danh tiếng đẹp nhất thế giới này, ngắm chợ Noel lung linh dưới muôn màu ánh sáng, với một ly vang nóng trên tay thì thật lãng mạn biết bao, quả không gì thú vị bằng đối với mọi du khách! Và hàng năm vào đêm 31/12, hàng triệu người dân lại đổ về đại lộ này, để ngắm những màn pháo hoa mãn nhãn đón chào năm mới.
Đại lộ Champs-Elysées chính là nơi tập trung những gì tốt đẹp nhất của nước Pháp. Từ những công trình nghệ thuật, kiến trúc, những giá trị văn hóa, nơi diễn ra các sự kiện chính trị quan trọng nhất của nước Pháp. Chính vì vậy mà trong nhiều năm liên tục Champs-Elysées được bình chọn là đại lộ đẹp nhất hành tinh. Buổi tối hôm nay thật tuyệt vời, chúng tôi đươc dạo bộ trên đại lộ danh tiếng này, thưởng thức những công trinh kiến trúc vĩ đại, xem những tác phẩm nghệ thuât đặc sắc trong Bảo tàng Petit Palais, và trải nghiệm mua sắm trong các Shop sang trọng, rồi nhâm nhi ly cà phê trong quán bar, ngắm nhìn đường phố thủ đô Paris hoa lệ lung linh trong sắc đèn mầu. Với chúng tôi thật sự là một kỉ niệm đáng nhớ nhất, và dường như nó cũng là mơ ước của mọi du khách trên thế giới, khi đặt chân đến nước Pháp./.
Những ngày diễn ra Olympic Paris- 2024
Đỗ Ngọc Dũng
