Năm 1938, Văn Bình bắt đầu học tại Trường Mỹ thuật Đông Dương. Tại trường, ông được học với các giáo sư tài hoa thầy Pháp và Việt Nam như Victor Tardieu, Nam Sơn, Alex Aymé… Khóa học có tám học viên, tuy nhiên chỉ có ba người học hết và đỗ tốt nghiệp, đó là Nguyễn Văn Bình, Tô Văn San và Nguyễn Văn An. Trong quá trình học tập, Nguyễn Văn Bình đã được truyền cảm hứng bởi các giáo viên và thế hệ đi trước. Mặc dù ông rất ngưỡng mộ họa sĩ người Pháp Jean-Baptiste-Camille Corot, một nghệ sĩ nổi tiếng với phong cách vẽ tranh ngoài trời và đã có ảnh hưởng lớn đến phong trào Ấn tượng, nhưng ông đã chọn chuyên về sơn mài.
Sau khi tốt nghiệp khóa 12 của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1943, Văn Bình trở thành một trong những họa sĩ xuất sắc của Việt Nam. Ông để lại nhiều tác phẩm đáng kể trong lịch sử hội họa và được biết đến là một trong những người tiên phong của nghệ thuật Việt Nam, mở đường cho hội họa nước nhà còn non trẻ.
Họa sĩ Nguyễn Văn Bình, khóa XII Đông Dương
Trong sự nghiệp hội họa của mình, ông đã dành phần lớn thời gian để tạo ra các tác phẩm sơn mài. Những tác phẩm này của ông thể hiện tình cảm chân thực và được thực hiện một cách công phu theo phong cách hiện thực, sử dụng kỹ thuật sơn mài truyền thống để miêu tả và tôn vinh vẻ đẹp của quân dân ta trong cuộc sống và chiến tranh, cũng như trong các đề tài liên quan đến cách mạng, kháng chiến, sinh hoạt và phong cảnh nông thôn đồng bằng và miền núi.Ông trung thành với bút pháp hiện thực kết hợp với bút pháp ấn tượng, ông luôn muốn đưa tinh thần của nghệ thuật truyền thống vào các tác phẩm.
Cách mạng tháng Tám thành công là lúc Nguyễn Văn Bình tới công tác tại Nhà thông tin Tràng Tiền (1945 – 1946). Trong kháng chiến chống Pháp, ông là hoạ sĩ tham gia tại báo Cứu quốc Khu IV (1947 – 1950) trong khoảng thời gian ấy ông sử dụng kỹ năng hội họa của mình để ghi lại những sự kiện kịch tính trong Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, sau đó ông làm hoạ sĩ Xưởng hoạ Liên Khu IV (1950- 1954). Ở giai đoạn này Ông thường vẽ những bức tranh tượng trưng, có tính chất tuyên truyền ca ngợi cuộc kháng chiến và khắc họa vẻ đẹp của đất nước và con người Việt Nam.
Ông có nhiều công lao to lớn trong sự nghiệp đào tạo mỹ thuật khi làm Giảng viên, ông còn được làm Trưởng ban Giáo vụ Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1955 đến 1979. Hoạ sĩ Nguyễn Văn Bình hầu như chuyên sáng tác tranh sơn mài. Trong giai đoạn này phong cách của ông dần chuyển hướng vẽ về phong cảnh thiên nhiên, con người miền quê.
"Bác Hồ trong thời kỳ chống Mỹ" là một tác phẩm sơn mài của hoạ sĩ Nguyễn Văn Bình. Tác phẩm này được sáng tác rất huyền ảo và sử dụng kỹ thuật sơn mài truyền thống của Việt Nam hết sức bình dị.
“Bác Hồ trong thời kỳ chống Mỹ” sơn mài, họa sĩ Nguyễn Văn Bình
Tác phẩm miêu tả Bác Hồ đang nói chuyện với vài người lính, trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bác Hồ được vẽ với vẻ nghiêm túc, trang phục đơn giản mà người vẫn hay mặc, Bác đang truyền đạt những giá trị cách mạng của mình cho người lính trẻ. Những lính được vẽ với bộ đồ màu sắc khác nhau, đang lắng nghe và học hỏi từ Bác.
Tác phẩm "Bác Hồ trong thời kỳ chống Mỹ" là một tác phẩm nghệ thuật đặc biệt, không chỉ vì kỹ thuật sơn mài độc đáo bình dị nhẹ nhàng mà còn vì nội dung tác phẩm sâu sắc và ý nghĩa. Tác phẩm này được coi là một trong những bức tranh đẹp về Bác Hồ trong lịch sử nghệ thuật Việt Nam.
Bức tranh "Chiến thắng Điện Biên Phủ", hoạ sĩ Trần Văn Bình đã tạo ra một bức tranh sống động về chiến thắng lịch sử của quân đội Việt Nam. Cụ thể, tác phẩm miêu tả các binh sĩ Việt Nam đang cầm súng vui mừng hò reo với tấm cờ đỏ sao vàng tung bay trên nền trời. Các binh sĩ được vẽ với vẻ năng động, họ đang dơ tay, gọi hò, cùng với người dân trong trang phục bản làng vui mừng khắp nơi.
“Chiến thắng Điện Biên Phủ” 1995, sơn mài. Họa sĩ Nguyễn Văn Bình
Ngoài ra, tác phẩm còn miêu tả các binh sĩ và người dân bản địa vui mừng, cùng nhau hô vang "Thắng lợi! Thắng lợi!", tạo nên một không khí đầy phấn khích và vui tươi. Tấm cờ đỏ sao vàng tung bay trên nền trời là biểu tượng của sự độc lập và tự do của Việt Nam, tạo nên một bầu không khí trang trọng và tưng bừng, đánh dấu một trang sử lịch sử của quân đội Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống lại thực dân Pháp.
Tóm lại, bức tranh "Chiến thắng Điện Biên Phủ" của hoạ sĩ Trần Văn Bình là một tác phẩm nghệ thuật đầy ý nghĩa, miêu tả một trang sử lịch sử của dân tộc Việt Nam và sự đoàn kết của quân và dân trong cuộc chiến chống lại áp bức và đô hộ của thực dân Pháp mà họa sĩ Nguyễn Văn Bình đã miêu tả một cách bình dị nhưng xem tranh chúng ta thấy đầy sự hứng khởi trong ngày vui chiến thắng.
Bản Nậm Nà (Niềm Vui Sống), sơn mài, bột màu, lá vàng trên gỗ,120 x 181 cm. Họa sĩ Nguyễn Văn Bình
Bức tranh "Niềm vui sống" là một tác phẩm sơn mài của hoạ sĩ Nguyễn Văn Bình, được thực hiện tại bản Nàm Nà, xã Nậm Chạc, huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai. Tác phẩm này miêu tả cuộc sống của người dân bản địa tại vùng núi cao Tây Bắc Việt Nam.
Trong bức tranh này, hoạ sĩ Nguyễn Văn Bình đã tái hiện lại cảnh người bản làng trên những cánh đồng xanh tươi rộng lớn trùng điệp núi bao phủ. Hình ảnh hùng vĩ từ những ngọn núi lớn, bản làng với rất nhiều cảnh người, trong đó thấy các cô gái bản làng đi làm, cùng thanh niên bên đàn ngựa, những mái nhà đơn sơ, cảnh vật xung quanh được họa sĩ miêu tả bằng chất liệu màu vàng rất trầm và nổi bật, nhưng lại huyền ảo.
Bên cạnh đó, tác phẩm còn miêu tả cảnh các người đàn ông đang lên núi đốt củi, cùng với hình ảnh các bà nội trợ đang chăm sóc gia đình, nấu ăn và làm đồ thủ công. Những hình ảnh này tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống của người dân bản địa tại vùng núi cao Tây Bắc Việt Nam.
Tác phẩm "Niềm vui sống" không chỉ tạo nên một không gian sống động và vui tươi, mà còn thể hiện sự khát khao của con người với cuộc sống đơn giản, gần gũi với thiên nhiên. Tác phẩm này cũng là một lời nhắn nhủ gửi đến mọi người về giá trị của cuộc sống và sự tôn trọng đối với môi trường tự nhiên.
"Bức tranh những ngôi nhà của người H'mông" là một tác phẩm sơn mài của hoạ sĩ Nguyễn Văn Bình, miêu tả những ngôi nhà truyền thống của người Hmong, một trong những dân tộc thiểu số đặc trưng của miền núi phía Bắc Việt Nam. Bức tranh miêu tả các ngôi nhà truyền thống của người H'mông với mái tre và cỏ cao, tạo nên một bức tranh đẹp và độc đáo. Ngoài ra, tác phẩm còn miêu tả các chi tiết trang trí nhỏ nhắn, đẹp mắt trên ngôi nhà, như những họa tiết trên cửa, tường, mái nhà. Các họa tiết này mang đậm chất văn hóa dân tộc, tạo nên một vẻ đẹp độc đáo và lạ mắt.
Trong bức tranh này, họa sĩ mô tả người Hmong tay đang sử dụng các dụng cụ truyền thống như dao, rìu, cung tên, và búa để làm việc trên đồng ruộng hoặc chăn gia súc. Người Hmong tay đang cưỡi trên những con ngựa chắc chắn và mạnh mẽ, đi qua lại trong bản làng. Hay những người phụ nữ tay dã chày bên chiếc cối đều là cảnh tượng quen thuộc của người H'mông. Ngoài ra, cảnh đàn bà mặc áo thổ cẩm nổi bật trong cảnh này, với những chiếc áo màu sắc rực rỡ và hoa văn tinh tế. Những người già và trẻ cũng có thể được miêu tả trong cảnh này, với sự hiện diện của những người lớn tuổi mang trên mình truyền thống và văn hóa của dân tộc, cùng với những đứa trẻ tinh nghịch đang chạy nhảy xung quanh.
Cuối cùng, cảnh động vật đủ cả từ gia súc đến chó, mèo, vịt, gà và ngựa, tất cả đều tạo nên một cảnh quan đặc trưng của vùng đất này. Sự đa dạng về cảnh quan và con người tạo nên một bức tranh tươi đẹp và phong phú của đời sống của người H'mông. Tác phẩm kết hợp chất hiện thực và chất thơ, tái hiện khung cảnh làng quê và chia sẻ thói quen, phong tục của người H'mông. Bức tranh này thể hiện sự giàu có và địa vị xã hội của người Hmong thông qua kiến trúc của những ngôi nhà truyền thống.
Tóm lại, bức tranh "Những ngôi nhà của người H'mông" của hoạ sĩ Nguyễn Văn Bình là một tác phẩm nghệ thuật đặc biệt, miêu tả vẻ đẹp của kiến trúc và văn hóa dân tộc, cũng như tạo nên một không gian sống động về cuộc sống của người dân bản địa tại miền núi phía Bắc Việt Nam.
"Chợ ngựa làng quê Bắc Bộ" của họa sĩ Nguyễn Văn Bình
Bức tranh "Chợ ngựa làng quê Bắc Bộ" của Nguyễn Văn Bình là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc với phong cách riêng của nghệ sĩ. Tranh được vẽ bằng mực in trên lụa, có ký tên, đóng dấu và ghi ngày phía trên bên phải. Kích thước của tranh là 31,5 x 43 cm và được đóng khung từ đầu những năm 1980. Đây là một tác phẩm quý giá mà họa sĩ đã sáng tác với chất liệu vẽ trên lụa.
Tranh miêu tả cảnh chợ ngựa ở một làng quê Bắc Bộ. Nghệ sĩ đã sử dụng bảng màu tinh tế và đường nét được làm mờ trên lụa để tạo nên một phong cách rất riêng. Bức tranh thể hiện được cuộc sống của người dân nông thôn Bắc Bộ với các hoạt động kinh doanh, buôn bán tại chợ ngựa.
Nguyễn Văn Bình là một họa sĩ nổi tiếng và được biết đến với phong cách sơn mài. Tuy nhiên, bức tranh "Chợ ngựa làng quê Bắc Bộ" được vẽ trên lụa, đây là một trong những tác phẩm hiếm hoi quý giá của Ông.
Tổng thể, bức tranh "Chợ ngựa làng quê Bắc Bộ" của Nguyễn Văn Bình là một tác phẩm nghệ thuật có giá trị văn hóa đặc biệt, thể hiện được phong cảnh và cuộc sống của người dân nông thôn Bắc Bộ vào thời điểm đó. Đây là một tác phẩm hiếm hoi mà họa sĩ đã sáng tác năm 1980.
Tóm lại, qua những giải thưởng và huân chương đã được trao tặng, tác phẩm của ông đã được công nhận và đánh giá cao về giá trị nghệ thuật. Đặc biệt, Giải thưởng Sekiguchi (Nhật Bản) Triển lãm duy nhất 1944 – (Salon Unique 1944), Giải Nhì Triển lãm Toàn quốc 1955, Giải Ba Triển lãm Toàn quốc 1958, và Giải thưởng họa sĩ cao tuổi của Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp Văn học – Nghệ thuật Việt Nam 1996 là những giải thưởng danh giá và quan trọng nhất trong sự nghiệp của ông. Ngoài ra, ông còn được tặng nhiều giải thưởng khác, Huân chương Kháng chiến hạng Nhì; Huân chương Kháng chiến chống Mĩ cứu nước hạng Nhất; Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam; Huy chương Vì sự nghiệp Mĩ thuật Việt Nam; Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng.
Chứng tỏ sự đóng góp của ông cho nghệ thuật và xã hội là rất đáng kính trọng. Tất cả những thành tựu và giải thưởng này là sự khẳng định cho tài năng và nỗ lực của ông trong sự nghiệp nghệ thuật, và góp phần xây dựng và phát triển nghệ thuật Việt Nam.
Trần Thịnh
