Một tác phẩm rất đáng chú ý là “Uống trà trong một quán của người Hoa ở Chợ Lớn”, sơn dầu trên toan, kích thước 46 x 55 cm, có chữ ký phía dưới bên trái. Bức tranh đưa người xem vào không gian một quán trà nhộn nhịp nhưng trầm lặng, nơi ánh sáng vàng phủ lên những gương mặt đang chăm chú đối ẩm. Chiếc bàn đỏ sẫm bày các chén trà và khay bánh được vẽ đầy đặn, mang tính kể chuyện rõ rệt. Chính giữa tranh là dáng người phụ nữ mặc áo dài tím, tay rót trà, gương mặt nghiêng nghiêng, toát lên nét dịu dàng và tĩnh tại. Xung quanh là những người đàn ông lặng lẽ trong bóng, tạo nên một thế đối lập giữa sáng và tối, giữa động và tĩnh, giữa nữ và nam – tất cả được hòa giải bằng sắc vàng dịu phủ kín hậu cảnh, như một hồi tưởng đầy ấm áp.
Cách xử lý ánh sáng và bố cục của Gilardoni cho thấy ông không chỉ đơn thuần ghi lại phong cảnh hay con người, mà còn truyền tải được không khí của một thời đại – nơi các nền văn hóa giao thoa, nơi những sinh hoạt nhỏ bé trong đời sống thường ngày mang ý nghĩa sâu xa. Ông không tách bạch từng hình ảnh, mà để các nhân vật hòa vào nhau bằng những khối màu đậm, ấm, gợi lên sự gắn bó của cộng đồng trong không gian đô thị Sài Gòn đầu thế kỷ.
JOSEPH GILARDONI VÀ NHỮNG GHI CHÉP ÂM THẦM TẠI VIỄN ĐÔNG
Joseph Gilardoni sinh năm 1882 tại Pháp, mất năm 1961. Trong khoảng những năm 1920–1930, ông đến Đông Dương, giảng dạy tại Trường Mỹ thuật Gia Định và tham gia các hoạt động nghệ thuật tại Sài Gòn và Hà Nội. Là người đặc biệt quan tâm đến đời sống bản địa, Gilardoni đã dành phần lớn thời gian quan sát và vẽ lại những cảnh sinh hoạt dung dị như chợ quê, người gánh hàng, nhà cổ, mái đình, hay các khoảnh khắc quây quần trong không gian cộng đồng.
Số lượng tác phẩm ông để lại không nhiều, nhưng lại có chiều sâu. Nhiều tranh của ông hiện thuộc sở hữu tư nhân tại Pháp, một số được lưu giữ trong các bảo tàng nhỏ ở châu Âu. Những bức tranh như “Porteuses annamites” hay “Uống trà ở Chợ Lớn” không chỉ mang giá trị tạo hình, mà còn như những ghi chép chân thành, khiêm tốn về một vùng đất mà ông từng gắn bó. Không hào nhoáng, không dựng cảnh kỳ vĩ, tranh của Gilardoni lưu giữ được cái hồn đời thường – nơi người phụ nữ Việt hiện lên trong lao động, trong sinh hoạt, và trong sự tĩnh lặng đáng kính.
Le Auction House
