Tác phẩm “Phong cảnh chùa Thầy”, sáng tác năm 1969, chất liệu sơn dầu trên ván, kích thước 60 x 118 cm, là một trong những bức tranh tiêu biểu thuộc giai đoạn sáng tác chín muồi của ông. Tranh miêu tả toàn cảnh chùa Thầy – một ngôi chùa cổ nổi tiếng vùng ngoại thành Hà Nội – nằm bên chân núi đá, soi bóng xuống hồ Long Trì phẳng lặng. Bố cục được triển khai từ tầm nhìn trên núi cao, cho phép người xem bao quát toàn bộ không gian kiến trúc và địa thế ngôi chùa cổ. Từ trung tâm bức tranh tỏa ra các yếu tố quen thuộc: mái chùa uốn cong màu nâu thẫm, cầu Nhật Tiên Kiều vắt ngang mặt hồ, tháp đá, bãi cỏ, cây cổ thụ và rặng núi sừng sững phía xa.
Nguyễn Tiến Chung đặc biệt khéo léo khi tổ chức không gian theo từng lớp: lớp gần là cây chuối, cây đại và lối đi đất đỏ; lớp giữa là hồ nước xanh biếc bao quanh khu chính điện; lớp xa là những ngọn núi xanh lam gợi chiều sâu không gian. Các mảng màu được chia khối gọn gàng, không lòe loẹt mà trầm ấm, nhuốm màu thời gian. Ánh sáng trong tranh dịu nhẹ, phủ đều bề mặt kiến trúc và cây cối, tạo cảm giác thanh tịnh, trang nghiêm mà gần gũi.
Từng chi tiết trong tranh được thể hiện cẩn trọng: cầu cong mềm mại, mái ngói xếp lớp, thân cây già uốn lượn, tất cả đều được vẽ với độ chính xác cao nhưng không khô cứng. Phong cách thể hiện nghiêng về hiện thực cổ điển, không cầu kỳ biểu cảm, mà tập trung vào cấu trúc và cảm quan thị giác. Đây là một trong số ít tranh sơn dầu của Nguyễn Tiến Chung thể hiện đề tài kiến trúc truyền thống miền Bắc với tầm nhìn toàn cảnh, hài hòa giữa nghệ thuật tạo hình và cảm hứng văn hóa.
Ngoài bức tranh này, Nguyễn Tiến Chung còn để lại nhiều sáng tác có giá trị khác. Đáng chú ý là “Hai thiếu nữ” (sơn mài, 1943) hiện thuộc sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Một số tác phẩm nổi bật khác gồm “Được mùa” (lụa), “Mùa gặt” (lụa, 1939), “Dưới gốc bồ đề”, “Chài đầu bến hồ” (lụa, 1946), “Xóm Sài Sơn” (khắc gỗ). Các tác phẩm đã đoạt giải thưởng trong nước và quốc tế, hiện được lưu giữ tại các bảo tàng và bộ sưu tập lớn trong và ngoài nước.
Từ năm 1940 đến 1945, ông cùng họa sĩ Hoàng Tích Chù lập xưởng sơn mài tại Hà Nội. Trong kháng chiến chống Pháp, ông tham gia vẽ tranh cổ động và khắc gỗ tuyên truyền. Ông từng giảng dạy tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (1955–1964), là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Mỹ thuật Việt Nam khóa I (1957–1976), đồng thời là họa sĩ sáng tác tại Hội Mỹ thuật Việt Nam trong giai đoạn 1965–1975. Ông đã tham gia nhiều triển lãm trong và ngoài nước, trong đó có các kỳ triển lãm quốc tế tại Vatican, Trung Quốc, Triều Tiên. Tác phẩm cuối cùng của ông là bức sơn mài “Nguyễn Du đi câu” (1976).
Nguyễn Tiến Chung không chỉ được biết đến với tư duy tạo hình chắc chắn và cảm quan văn hóa sâu sắc, mà còn là người có mối quan hệ gần gũi với nhiều họa sĩ danh tiếng cùng thời. Trong đó, Hoàng Tích Chù là người bạn đồng khóa thân thiết, cùng ông mở xưởng sơn mài, hợp tác trong nhiều tác phẩm. Ông cũng có quan hệ nghề nghiệp và nghệ thuật mật thiết với các họa sĩ như Nguyễn Văn Tỵ, Bùi Trang Chước, Nguyễn Gia Trí, Tô Ngọc Vân và Trần Văn Cẩn – những tên tuổi đã cùng ông đặt nền móng cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam thế kỷ XX.
Nguyễn Tiến Chung qua đời ngày 6 tháng 3 năm 1976 tại Hà Nội. Với tư duy tạo hình chắc chắn, nội dung gắn bó với truyền thống văn hóa và lối biểu đạt hiện đại, ông là một trong những gương mặt tiêu biểu, đặt nền móng cho sự phát triển của mỹ thuật Việt Nam hiện đại trong thế kỷ XX.
Maison Indochine Hanoi
